Η μαύρη πανώλη (1348)
Μαύρη πανώλη ή µαύρος θάνατος λέγεται η πανδημία που ξέσπασε το 1348, μια από τις πλέον καταστροφικές στην παγκόσμια ιστορία. Ο συνολικός ανθρώπινος απολογισμός της, υπολογίζεται σε 75 έως 100 εκατομμύρια νεκρούς στην Ευρώπη και στην Ασία. Μάλιστα, εκτιμάται ότι μείωσε τότε τον παγκόσμιο πληθυσμό από 450 εκατομμύρια σε 350 – 375 εκατομμύρια.
Οι πρώτες επίσημες καταγραφές της πανδημίας ξεκίνησαν τον Οκτώβριο του 1347, όταν εμπορικά πλοία έφευγαν από το λιμάνι της Κάφας στην Μαύρη Θάλασσα και έφταναν στη Σικελία γεμάτα ετοιμοθάνατους και νεκρούς, μετέφεραν στην Ευρώπη την ασθένεια της πανώλης. Η ασθένεια αυτή είχε δύο μορφές: τη βουβωνική (ή σηψαιμική) και την πνευμονική.
Μεταδιδόταν ακαριαία και βοηθούμενη από τις κακές συνθήκες υγιεινής, την έλλειψη ιατρικών γνώσεων της εποχής και τις επακόλουθες δεισιδαιμονίες, στις αρχές του 1348 είχε ήδη διαδοθεί από την Ιταλία, σε όλη την κεντρική Γαλλία και στη συνέχεια στις Κάτω Χώρες.
Συνέπεια της επιδημίας ήταν να χαθεί σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού της Ευρώπης. Η επιδημία ξαναχτύπησε και στα επόμενα χρόνια του 14ου αιώνα, με μικρά χρονικά διαλείμματα. Ο αριθμός των νεκρών ήταν τέτοιος που μαζικοί τάφοι έκαναν την εμφάνισή τους και χιλιάδες γάτες και σκύλοι, που θεωρήθηκαν ως η πηγή του κακού σφαγιάστηκαν.
Παραδόξως, η πανούκλα είναι παρούσα ακόμη και σήμερα – μερικές φορές εμφανίζεται σε αγροτικές περιοχές στις δυτικές Ηνωμένες Πολιτείες, αν και είναι πιο συνηθισμένη σε μέρη της Αφρικής και της Ασίας. Τα συμπτώματά της περιλαμβάνουν ξαφνικό υψηλό πυρετό, κεφαλαλγία, ρίγη, αδυναμία και έναν ή περισσότερους πρησμένους λεμφαδένες.
Η πρώτη πανδημία χολέρας (1817)
Η χολέρα πορεύτηκε με την ανθρωπότητα για αιώνες, με τον Ιπποκράτη να την υπαινίσσεται στην ιατρική του, ήταν ωστόσο για μακρό διάστημα περιορισμένη στο δέλτα του Γάγγη στην Ινδία.
Το 1817 όμως, μέσα από τους δρόμους του εμπορίου, ταξιδιώτες μετέφεραν τη νόσο σε όλη τη χώρα και τις γειτονικές περιοχές που καταλαμβάνουν σήμερα οι χώρες της Βιρμανίας και της Σρι Λάνκα.
Η «ασιατική χολέρα», όπως ονομάστηκε στη Δύση -που δεν είχε χτυπηθεί από τη χολέρα μέχρι το 1830, κόστισε τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων, ενώ χτύπησε τελικά και τις Φιλιππίνες και το Ιράκ, όπου 18.000 άνθρωποι πέθαναν κατά τις τρεις πρώτες βδομάδες εκδήλωσης της επιδημίας. Η «ασιατική χολέρα» ήταν η πρώτη από τις 7 πανδημίες χολέρας που επρόκειτο να ξεσπάσουν στον πλανήτη.
Ισπανική γρίπη (1918)
Η Ισπανική γρίπη ήταν μια πανδημία γρίπης η οποία εξαπλώθηκε ανά τον κόσμο μεταξύ 1918 και 1919. Προκλήθηκε από έναν ιό Η1Ν1, με προέλευση από τα πτηνά, παρόλο που εξακολουθεί να είναι ασαφές από πού ακριβώς ήρθε ο ιός. Υπολογίζεται ότι περίπου 500 εκατομμύρια άνθρωποι ή το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού προσβλήθηκε από τον ιό, ενώ προκάλεσε το θάνατο τουλάχιστον 50 εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο, εκ των οποίων 675.000 στις ΗΠΑ.
Η θανατηφόρος πορεία του ιού δεν καταγράφηκε από τον ευρωπαϊκό Τύπο για να μην επηρεάσει το ηθικό των πολιτών εξαιτίας του Μεγάλου Πολέμου (1914-18), αφήνοντας το τοπίο θολό για την εξάπλωση και τα θύματά της. Εξαίρεση αποτέλεσε η λεπτομερής καταγραφή της νόσου στην ουδέτερη Ισπανία. Γι’ αυτό και ονομάστηκε ισπανική.
Στην Ελλάδα, οι πρώτες αναφορές του Τύπου για την Ισπανική Γρίπη γίνονται το καλοκαίρι του 1918.
Στις 31 Ιουλίου αναφέρεται θανατηφόρο κρούσμα της στην Αθήνα. Αν και δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα θύματα, είναι χαρακτηριστικό ότι στην Σκύρο, από τους 3.200 κατοίκους του νησιού στα τέλη Οκτωβρίου οι 3.000 νοσούν. Οι άνθρωποι πεθαίνουν ξαφνικά εκεί που τρώνε, που κάθονται, που προσεύχονται. Μάνες, πατεράδες και γιαγιάδες κουβαλάνε τα φέρετρα των παιδιών, ενώ την άλλη μέρα πέφτουν άψυχοι και εκείνοι.
Ασιατική γρίπη (1957)
Το στέλεχος του ιού Η2Ν2 προκάλεσε περίπου 70.000 θανάτους στις ΗΠΑ. Πρώτα ανιχνεύθηκε στην Κίνα στα τέλη Φεβρουαρίου του 1957 και εξαπλώθηκε στις ΗΠΑ ως τον Ιούνιο του ιδίου έτους. Σε όλον τον κόσμο κόστισε τη ζωή δύο εκατομμυρίων ανθρώπων.
cnn.gr