Η Κυριακή του Πάσχα ,η Μία των Σαββάτων, η Βασιλίς και Κυρία,η Εορτή των Εορτών και η Πανήγυρις των Πανηγύρεων είναι η ημέρα όπου σύμφωνα με το χριστιανικό εορτολόγιο εορτάζεται η Λαμπροφόρος και Ζωηφόρος Ανάσταση του Ιησού Χριστού,η νίκη της ζωής επί του θανάτου,η πτώση και καθαίρεση του Άδη από τον Αναστημένο Χριστό και η επανόρθωση του Αδάμ και μαζί του όλο το ανθρώπινο γένος από το προπατορικό αμάρτημα.”Θανάτου εορτάζομεν την νέκρωσιν και Άδου την καθαίρεσιν”. Είναι η μεγαλύτερη εορτή του Χριστιανισμού,καθώς αυτή την ημέρα εκπληρούνται οι διδαχές και το δόγμα του. Ονομάζεται και Πασχαλιά και Λαμπρή.Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος περιγράφει τα εξής: Τα χαράματα της Κυριακής, οι Μυροφόρες μαζί με την Παναγία πήγαν στον τάφο του Ιησού. Ξαφνικά έγινε μεγάλος σεισμός και ένας Άγγελος κύλισε την πέτρα που έφραζε τον τάφο και κάθισε πάνω της. Οι στρατιώτες που φρουρούσαν τον τάφο, είχαν παραλύσει από το φόβο τους. Ο άγγελος απευθύνθηκε στις Μυροφόρες και την Παναγία να μην φοβούνται και ότι ο Ιησούς είχε αναστηθεί. Στο μήνυμά του ο Άγγελος είπε να πάνε να ειδοποιήσουν τους μαθητές Του, για το γεγονός της Ανάστασης και να τους πουν να πάνε στη Γαλιλαία όπου και θα τους εμφανιζόταν ο Ιησούς, και έτσι έγινε. Γυρνώντας πίσω στην Ιερουσαλήμ στο μέρος που ήταν κρυμμένοι οι μαθητές, εμφανίστηκε μπροστά τους ο Χριστός. Εκείνες τον προσκύνησαν και παρακινούμενες από τον ίδιο έτρεξαν να αναγγείλουν το χαρμόσυνο γεγονός στους μαθητές του. Οι στρατιώτες ειδοποίησαν τους Γραμματείς και τους Φαρισαίους ότι ο Ιησούς αναστήθηκε. Εκείνοι τυφλωμένοι από το μίσος τους κατά του Χριστού, θεώρησαν μεγάλη ντροπή τους την Ανάσταση του Χριστού, αποφάσισαν να δωροδοκήσουν τους στρατιώτες ώστε να πουν ψέματα, ότι το σώμα του Χριστού κλάπηκε τη νύχτα από τους μαθητές Του, και δεν αναστήθηκε. Οι μαθητές πήγαν στη Γαλιλαία και εκεί τους εμφανίστηκε ο Ιησούς. Τους ευλόγησε και τους είπε να διασκορπιστούν και να διδάξουν όλα όσα τους δίδαξε. Τους έδωσε επίσης εντολή, ότι όποιος πιστεύει σε Αυτόν, να τον βαπτίζουν στο όνομα του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Αυτό έκαναν οι μαθητές και έφτασε το Ευαγγέλιο μέχρι σήμερα.
Καθορισμός ημερομηνίας του Πάσχα και η σημασία του
Η εορτή του Πάσχα είναι η μεγαλύτερη κινητή εορτή, δηλαδή δεν εορτάζεται κάθε χρόνο την ίδια ημερομηνία. Αυτό καθορίστηκε από την Α’ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μ.Χ. Τότε ορίστηκε ότι η Κυριακή του Πάσχα θα ήταν η πρώτη Κυριακή που ακολουθεί την πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία στις 21 Μαρτίου. Αν η πανσέληνος ήταν ημέρα Κυριακή, τότε το Πάσχα θα ήταν την επόμενη Κυριακή. Με βάση αυτόν τον ορισμό το Ορθόδοξο Πάσχα πέφτει πάντα ανάμεσα στις 22 Μαρτίου και 25 Απριλίου με το παλαιό ημερολόγιο οι οποίες ημερομηνίες αντιστοιχούν από τις 4 Απριλίου εως τις 8 Μαΐου με το νέο ημερολόγιο . Συνεπώς το Πάσχα και οι υπόλοιπες κινητές εορτές που εξαρτώνται απ’ αυτό (π.χ.Ανάληψη,Πεντηκοστή) εορτάζονται πάντα ταυτόχρονα και από τα δύο ημερολόγια,σε αντίθεση με τις ακίνητες εορτές του έτους (π.χ. Χριστούγεννα , Κοίμηση της Θεοτόκου) που εορτάζονται πάντα με 13 ημέρες διαφορά. Για την προέλευση της λέξης Πάσχα πιστεύεται ότι υπάρχουν δύο εκδοχές. Η πρώτη προέρχεται από την εβραϊκή λέξη Peshah ή Pasah που σημαίνει πέρασμα, διάβαση. Στο Εβραϊκό Πάσχα γιορτάζεται η απελευθέρωση των Εβραίων από τους Αιγυπτίους και η διάβαση της Ερυθράς θάλασσας με τον Μωυσή . Η δεύτερη εκδοχή πιστεύεται ότι προέρχεται από την ελληνική λέξη Πάσχειν προς τιμήν των Παθών του Χριστού.
Έθιμα του Πάσχα
Το Πάσχα ή Λαμπρή για τους Έλληνες είναι η κορυφαία γιορτή του χρόνου. Γιορτάζεται σε όλη την Ελλάδα με το σούβλισμα των αρνιών, το τσούγκρισμα των κόκκινων αυγών, με τραγούδια και χορούς.Η εβδομάδα που ακολουθεί ονομάζεται Διακαινίσιμη Εβδομάδα και σύμφωνα με το Τυπικό της Εκκλησίας δεν νηστεύουμε ούτε την Τετάρτη και την Παρασκευή αυτής της εβδομάδας. Οι πιστοί κυρίως στα παλιότερα χρόνια για 40 μέρες μετά το Πάσχα όταν συναντιούνταν οπουδήποτε δεν χαιρετιόντουσαν με τον συνηθισμένο τρόπο αλλά με το Χριστός Ανέστη και Αληθώς Ανέστη. Η Εκκλησία μας για 40 μέρες μετά το Πάσχα έχει καθιερώσει και την λεγόμενη Αναστάσιμη Προσευχή. Η Αναστάσιμη περίοδος λήγει την ημέρα της Αποδόσεως του Πάσχα η οποία είναι πάντοτε Τετάρτη και εορτάζεται 39 ημέρες μετά το Πάσχα και μια ημέρα πρίν από την εορτή της Αναλήψεως.Την ημέρα αυτή στις εκκλησίες τελείται η τελευταία Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία η οποία είναι πανομοιότυπη με την πρώτη,δηλαδή τη βραδιά της Αναστάσεως.